Ερείπια της Παλμύρας

Όσο περνά ο καιρός και κάνω ένα προχώρημα
βαθύτερο μες στην παραδοχή, τόσο καταλαβαίνω
γιατί βαραίνεις κι αποχτάς τη σημασία
που δίνουν στα ερείπια οι άνθρωποι. Εδώ που όλα
σκουπίζονται, τα μάρμαρα κι οι πέτρες κι η ιστορία
μένεις εσύ με την πυρακτωμένη σου πνοή για να θυμίζεις
το πέρασμα ανάμεσα στην ομορφιά, τη μνήμη
εκείνου που εσίγησε ανεπαίσθητα εντός μου
σφαδάζοντας στην ίδια του κατάρρευση κι ακόμα
τους άλλους που ανύποπτοι μες σε βαρύν ύπνο διαρρέουν

Όσο περνά ο καιρός και προχωρώ βαθύτερα
στο ακίνητο φθινόπωρο που μαλακώνει πλένοντας
με φως τα πεζοδρόμια, τόσο βλέπω
στη χρυσωμένη δωρεά του ήλιου μια εγκατάλειψη
για όσα περιμένω και δεν πήρα, για όσα
μου ζήτησαν κι αρνήθηκα μη έχοντας, για όσα
μοιράστηκα απερίσκεπτα και μένω
ξένος και κουρελιάρης τώρα

Μα όταν
μες στη θρυμματισμένη θύμηση αναδεύω
ερείπια, βρίσκω απόκριση βαθιά γιατί τα μάρμαρα
κι οι πέτρες κι η ιστορία μένουν για να θυμίζουν
το πέρασμά σου ανάμεσα στην ομορφιά- απόκριση
για όσα περιμένω και δεν πήρα.

Νίκος Αλέξης Ασλάνογλου

Δώρα Σιτζάνη - Μάνος Λοϊζος

Το καλοκαίρι του 2007, που ολόκληρη η Ελλάδα τιμούσε τον Μάνο Λοΐζο, με αφορμή τη συμπλήρωση 70 χρόνων από τη γέννησή του και 25 από τον θάνατό του, έμελλε να είναι το τελευταίο καλοκαίρι για τη σύντροφό του, την ηθοποιό Δώρα Σιτζάνη, η οποία έφυγε από τη ζωή σε ηλικία μόλις 59 ετών.

Το γλυκό κορίτσι με τα ξανθά μαλλιά έγινε γνωστό στο ευρύ κοινό μέσα από τη συμμετοχή του σε ελληνικές κινηματογραφικές ταινίες, κατά κύριο λόγο δραματικές. Ιδιαίτερα δημοφιλής έγινε μέσα από τη συνεργασία της με τον Νίκο Ξανθόπουλο στις ταινίες «Για την τιμή και τον έρωτα» (1969) και «Εσένα μόνο αγαπώ» (1970).

Το 1971 στην Κύπρο, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας «Διακοπές στην Κύπρο», γνωρίστηκε με τον Μάνο Λοΐζο, με τον οποίο και παντρεύτηκε το 1978. Η σχέση αυτή στάθηκε καθοριστική για εκείνη, ενώ σιγά σιγά άρχισε να στρέφει το ενδιαφέρον της και στο τραγούδι. Εγραψε τους στίχους σε κάποια από τα πιο γνωστά τραγούδια του Μάνου, όπως τα «Κι αν είμαι ροκ», «Ελα να με βρεις», «Σε ψάχνω» κ.ά., ενώ ερμήνευσε και η ίδια κάποια κομμάτια.

Εργάστηκε και στο θέατρο... τα πιο δημιουργικά θεατρικά της χρόνια ήταν από το 1973 έως το 1976, που συνεργάστηκε με το Κρατικό Θέατρο Βορείου. Ελλάδος.

και ο σωστός χορεύει... άπαξ!

"...Το ζεϊμπέκικο δύσκολα χορεύεται. Δεν έχει βήματα, είναι ιερατικός χορός με εσωτερική ένταση και νόημα που ο χορευτής οφείλει να το γνωρίζει και να το σέβεται."

Είναι η σωματική έκφραση της ήττας. 

Η απελπισία της ζωής. 

Το ανεκπλήρωτο όνειρο. 

Είναι το «δεν τα βγάζω πέρα». 

Το κακό που βλέπεις να έρχεται. 

Το παράπονο των ψυχών που δεν προσαρμόστηκαν στην τάξη των άλλων.

Το ζεϊμπέκικο είναι κλειστός χορός.

Δεν απευθύνεται σε άλλους!

Τα παλαμάκια καλύτερα να λείπουν.

Ο πόνος του άλλου δεν αποθεώνεται...

Υπάρχουν δύο σιωπές... διαμετρικά αντίθετες.

 

 Υπάρχει μια νεκρή σιωπή, η σιωπή των νεκρών, που δεν βοηθάει κανέναν από εμάς, και υπάρχει... η αλλη σιωπή, που είναι η ύψιστη στιγμή της επικοινωνίας - η στιγμή όπου οι άνθρωποι, που κανονικά τους χωρίζουν κάθε είδους φυσικοί ανθρώπινοι φραγμοί, ξαφνικά βρίσκονται πραγματικά μαζί...

Ανάμεσα σ΄αυτές τις δύο σιωπές... βρίσκονται οι περιοχές που γεννιούνται όλα τα ερωτήματα!

Πήτερ Μπρούκ

"Ο Σκοινοβάτης" του Ζαν Ζενέ

- Θα το αγαπήσεις. Με αγάπη από σάρκα, σχεδόν. Κάθε πρωί, προτού ξεκινήσεις προπόνηση εκεί που είναι στημένο και κύματα απάνω του οι κραδασμοί, πήγαινε να του προσφέρεις ένα φίλημα. Πες του πως έχεις την ανάγκη του: να σε κρατήσει ωραία και να σου δωρίσει τη χάρη και νεύρο στους αρμούς. Και μόλις τελειώσεις, τίμησε το, απόθεσε του ευχαριστήσεις. Και τη νύχτα, εκεί που περιμένει συσπειρωμένο ακόμη στο κιβώτιο του, επισκέψου το, χάϊδεψε το. Και ν' ακουμπήσεις απαλά το μάγουλό σου πάνω στο δικό του.

 (...)

- H αγάπη αυτή - που είναι σχεδόν απελπισμός, όμως και απαλή πολύ- η αγάπη αυτή που χρωστάς να προσφέρεις προς το σκοινί σου, θα είναι τόσο κραταιά όσο κραταιό δείχνεται και το σκοινί για να σε βαστάξει. Έχω γνωριμία με τα άψυχα, γνωρίζω, είναι δόλια και ατιθάσευτα. Όμως γνωρίζω και πόσο ξέρουν να σου λένε το ευχαριστώ τους. Μόνο του το σκοινί ήταν στον Άδη νεκρό, ή δίχως λαλιά αν προτιμάς, και δίχως όραση. Φτάνεις εσύ; Ανασταίνεται και γίνεται άλλο.

(...)

Οι δούλες του Ζαν Ζενέ

«Οι Δούλες» είναι το θεατρικό έργο-σταθμός στην πορεία του Ζαν Ζενέ, του συγγραφέα που αναστάτωσε τη λογοτεχνική ζωή της Γαλλίας (και όχι μόνο) στα μέσα του 20ού αιώνα με τα γραπτά, τις απόψεις και τη στάση του απέναντι στα (καλώς και) κακώς κείμενα της ζωής. 

«Μπάσταρδος» της ζωής και της τέχνης, ο Ζαν Ζενέ είναι ο συγγραφέας που θέλησε να δικαιώσει τους απανταχού περιθωριακούς. Τελικά κατάφερε να γίνει και ο ίδιος αποδεκτός (ο Ζαν-Πολ Σαρτρ έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην πορεία του), κερδίζοντας μια ιδιότυπη θέση στο πάνθεον των «καταραμένων» ποιητών. 

Φεύγοντας από τη ζωή, σε ηλικία 76 ετών, μόνος σε ένα δωμάτιο ενός παρισινού ξενοδοχείου, διάβαζε και ξαναδιάβαζε τα χειρόγραφα του τελευταίου του βιβλίου με τίτλο «Ομηρος του Ερωτα».

Σημ:Στις αρχές Νοεμβρίου 2005, στο Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας, ο Λευτέρης Βογιατζής ανεβάζει τις «Δούλες», με την Μπέττυ Αρβανίτη, στον ρόλο της Σολάνζ, τη Μάγια Λυμπεροπούλου, σε εκείνον της Κυρίας, και τη Ρένη Πιττακή, που υποδύεται την Κλερ. 

Αφιερωμένο...

... στους νεους που ονειρευονται, που αμφισβητουν, που επαναστατουν. Με την ελπιδα να μην κανουν τα λαθη που καναμε εμείς.

Τη μέρα αυτή που διάλεξα
εδώ μπροστά σας να σταθώ
τραγούδια και μισόλογα
στο φως να καταθέσω

Πώς πήρα τέτοια απόφαση
δεν ξέρω αν θ' αντέξω
η μέρα αυτή θυμίζει μακελειό

Νοέμβρης ήταν η χρονιά
κι εδώ γινόταν του χαμού
εγώ ήμουν δεκαεννιά
κι αυτή εβδομηντατρία

Και να που ερωτεύτηκα
κάποια χρονολογία
κι ο έρωτας κρατάει για καιρό

Μα έχει ο καιρός γυρίσματα
μεγάλωσε κι αυτή κι εγώ
μεγάλωσαν κι οι φίλοι μου
εκεί γύρω στα σαράντα

Στα κόμματα γαντζώθηκαν
κι εγώ δεν ξέρω τι να πω
και άλλοι στο σπιτάκι τους για πάντα

Η απόσταση μας έσωσε
μα οι θύμησες πληγώνουν
και λέμε σαν βρισκόμαστε
τα ίδια και τα ίδια

Μα νιώθω σαν μικρό παιδί
που πάλι το μαλώσανε
και φεύγω σε μια άγονη επαρχία

Κοιτάζω πάλι πίσω μου
δυο γιους απόκτησα κι εγώ
δεκαεφτά Νοέμβρηδες
μου βάρυναν την πλάτη

Σημαίες και γαρύφαλλα
εμπόριο κι απάτη
και λόγοι επισήμων στο κενό

Κρατάω το στόμα μου κλειστό
τα χείλη μου ματώσανε
κι αυτοί που μας προδώσανε
ανέραστοι να μείνουν

Κουφάλες δεν ξοφλήσαμε
αυτό έχω μόνο να τους πω
τα όνειρα των εραστών δε σβήνουν

Διονύσης Τσακνής

Εχεμύθεια*

Ψάχνοντας κανείς στην ελληνική δισκογραφία για να βρει μελοποιήσεις ποιημάτων του Ανδρέα Εμπειρίκου, σε καμία περίπτωση δε θα καταφέρει να συλλέξει αντίστοιχο αριθμό, με αυτών των ποιημάτων του Ελύτη, του Καββαδία ή του Καρυωτάκη, αλλά και πολλών άλλων που τα ποιήματά τους μελοποιήθηκαν ιδιαίτερα κατά την δεκαετία του ’70. Όσες – λίγες – μελοποιήσεις βρίσκουμε στη δισκογραφία, έχουν ηχογραφηθεί όλες μετά το θάνατο του ποιητή (1975).
Ο λόγος είναι προφανής: η ποίηση του Εμπειρίκου περιέχει μουσική, και μάλιστα μουσική γεμάτη εκπλήξεις! Η ιδιοτυπία της γλώσσας του Εμπειρίκου με λόγιους τύπους και σχηματισμούς, αλλά και καθεαυτή η θεματολογία των ποιημάτων του, ηχούν από μόνα τους σαν μουσική που μοιάζει να μην αφήνει κανένα περιθώριο για μια περαιτέρω μουσική «ανάγνωση» από έναν μουσικό.

*«Πέρσι τον Αύγουστο, αργά, με τη θερμή δροσιά του απογεύματος, η «Εχεμύθεια» του Ανδρέα Εμπειρίκου μας ψιθύρισε την κρυμμένη της μουσική. Την αφιερώνουμε στον ποιητή».
Χαρης & Πανος Κατσιμιχας

Με την ριπή του άνεμου στα μαλλιά
της γυναικός που στροβιλίζεται μεσ' το σαλόνι
και παίρνει τη ζωή όπως της έρχεται
Και με στολίδια και παιδιά
που την λατρεύουν κι όλο λέγουν τ' όνομά της
Και με τους άντρες που σηκώνουν
το χέρι όρθιο στον ουρανό
μεσ' την εξαίσια λειτουργία των παλμών τους
στον στρόβιλο του βαλς που πλησιάζει
τα στήθη τους στα στήθη της γυναίκας

Αποχαιρετιστήρια Επιστολή...

"Αν ο Θεός ξεχνούσε για μια στιγμή ότι είμαι μια μαριονέτα φτιαγμένη από κουρέλια και μου χάριζε ένα κομμάτι ζωή, ίσως δεν θα έλεγα όλα αυτά που σκέφτομαι, αλλά σίγουρα θα σκεφτόμουν όλα αυτά που λέω εδώ.

Θα έδινα αξία στα πράγματα, όχι γι' αυτό που αξίζουν, αλλά γι' αυτό που σημαίνουν.

Θα κοιμόμουν λίγο, θα ονειρευόμουν πιο πολύ, γιατί για κάθε λεπτό που κλείνουμε τα μάτια, χάνουμε εξήντα δευτερόλεπτα φως. Θα συνέχιζα όταν οι άλλοι σταματούσαν, θα ξυπνούσα όταν οι άλλοι κοιμόταν. Θα άκουγα όταν οι άλλοι μιλούσαν και πόσο θα απολάμβανα ένα ωραίο παγωτό σοκολάτα!

Αν ο Θεός μου δώριζε ένα κομμάτι ζωή, θα ντυνόμουν λιτά, θα ξάπλωνα μπρούμυτα στον ήλιο, αφήνοντας ακάλυπτο όχι μόνο το σώμα αλλά και την ψυχή μου.

Θεέ μου, αν μπορούσα, θα έγραφα το μίσος μου πάνω στον πάγο και θα περίμενα να βγει ο ήλιος. Θα ζωγράφιζα μ' ένα όνειρο του Βαν Γκογκ πάνω στα άστρα ένα ποίημα του Μπενεντέτι κι ένα τραγούδι του Σερράτ θα ήταν η σερενάτα που θα χάριζα στη σελήνη. Θα πότιζα με τα δάκρια μου τα τριαντάφυλλα, για να νοιώσω τον πόνο από τ' αγκάθια τους και το κοκκινωπό φιλί των πετάλων τους...

Θεέ μου, αν είχα ένα κομμάτι ζωή... Δεν θα άφηνα να περάσει ούτε μία μέρα χωρίς να πω στους ανθρώπους ότι αγαπώ, ότι τους αγαπώ. Θα έκανα κάθε άνδρα και γυναίκα να πιστέψουν ότι είναι οι αγαπητοί μου και θα ζούσα ερωτευμένος με τον έρωτα.

Στους ανθρώπους θα έδειχνα πόσο λάθος κάνουν να νομίζουν ότι παύουν να ερωτεύονται όταν γερνούν, χωρίς να καταλαβαίνουν ότι γερνούν όταν παύουν να ερωτεύονται! Στο μικρό παιδί θα έδινα φτερά, αλλά θα το άφηνα να μάθει μόνο του να πετάει. Στους γέρους θα έδειχνα ότι το θάνατο δεν τον φέρνουν τα γηρατειά αλλά η λήθη. Έμαθα τόσα πράγματα από σας, τους ανθρώπους... Έμαθα πως όλοι θέλουν να ζήσουν στην κορυφή του βουνού, χωρίς να γνωρίζουν ότι η αληθινή ευτυχία βρίσκεται στον τρόπο που κατεβαίνεις την απόκρημνη πλαγιά. Έμαθα πως όταν το νεογέννητο σφίγγει στη μικρή παλάμη του, για πρώτη φορά, το δάχτυλο του πατέρα του, το αιχμαλωτίζει για πάντα.

Έμαθα πως ο άνθρωπος δικαιούται να κοιτά τον άλλον από ψηλά μόνο όταν πρέπει να τον βοηθήσει να σηκωθεί. Είναι τόσα πολλά τα πράγματα που μπόρεσα να μάθω από σας, αλλά δεν θα χρησιμεύσουν αλήθεια πολύ, γιατί όταν θα με κρατούν κλεισμένο μέσα σ' αυτή τη βαλίτσα, δυστυχώς θα πεθαίνω.

Να λες πάντα αυτό που νιώθεις και να κάνεις πάντα αυτό που σκέφτεσαι. Αν ήξερα ότι σήμερα θα ήταν η τελευταία φορά που θα σ' έβλεπα να κοιμάσαι, θα σ' αγκάλιαζα σφιχτά και θα προσευχόμουν στον Κύριο για να μπορέσω να γίνω ο φύλακας της ψυχής σου. Αν ήξερα ότι αυτή θα ήταν η τελευταία φορά που θα σ' έβλεπα να βγαίνεις απ' την πόρτα, θα σ' αγκάλιαζα και θα σου 'δινα ένα φιλί και θα σε φώναζα ξανά για να σου δώσω κι άλλα. Αν ήξερα ότι αυτή θα ήταν η τελευταία φορά που θα άκουγα τη φωνή σου, θα ηχογραφούσα κάθε σου λέξη για να μπορώ να τις ακούω ξανά και ξανά. Αν ήξερα ότι αυτές θα ήταν οι τελευταίες στιγμές που σ' έβλεπα, θα έλεγα "σ' αγαπώ" και δεν θα υπέθετα, ανόητα, ότι το ξέρεις ήδη.

Υπάρχει πάντα ένα αύριο και η ζωή μάς δίνει κι άλλες ευκαιρίες για να κάνουμε τα πράγματα όπως πρέπει, αλλά σε περίπτωση που κάνω λάθος και μας μένει μόνο το σήμερα, θα 'θελα να σου πω πόσο σ' αγαπώ κι ότι ποτέ δεν θα σε ξεχάσω.

Το αύριο δεν το έχει εξασφαλίσει κανείς, είτε νέος είτε γέρος. Σήμερα μπορεί να είναι η τελευταία φορά που βλέπεις τους ανθρώπους που αγαπάς. Γι' αυτό μην περιμένεις άλλο, κάν' το σήμερα, γιατί αν το αύριο δεν έρθει ποτέ, θα μετανιώσεις σίγουρα για τη μέρα που δεν βρήκες χρόνο για ένα χαμόγελο, μια αγκαλιά, ένα φιλί και ήσουν πολύ απασχολημένος για να κάνεις πράξη μια τελευταία τους επιθυμία.

Κράτα αυτούς που αγαπάς κοντά σου, πες τους ψιθυριστά πόσο πολύ τους χρειάζεσαι, αγάπα τους και φέρσου τους καλά, βρες χρόνο για να τους πεις "συγνώμη", "συγχώρεσέ με", "σε παρακαλώ", "ευχαριστώ" κι όλα τα λόγια αγάπης που ξέρεις.

Κανείς δεν θα σε θυμάται για τις κρυφές σου σκέψεις. Ζήτα απ' τον Κύριο τη δύναμη και τη σοφία για να τις εκφράσεις. Δείξε στους φίλους σου τι σημαίνουν για σένα."

Gabriel Garcia Marquez

Τιποτα σημαντικο...

Λευκή μου τύχη και λευκή ζωή μου
Γιατί τα βράδια κρύβεστε στο γκρίζο;
Βλέπω στο άσπρο σας την προβολή μου
και το μετά απ' το μετά γνωρίζω
Αν είχα θάρρος για να πω το "έλα"
τώρα δε θα 'χα τη φωτιά στο αίμα
Αν είχε χρώμα θα 'ταν άσπρη η τρέλα
Αν είχε σώμα θα 'ταν πάλι ψέμα.

Κοίτα τα χέρια πως γυρνούν στον τοίχο
σαν να χορεύουνε με τη σιωπή μου
κι εγώ που χρόνια γύρευα το στίχο
που θα εξηγήσει τη βουβή ζωή μου
μεταμφιέζω τη σιωπή σε λέξη
και τη χαρίζω σ' όποιον μου εξηγήσει
να 'χει το μέλλον μου να επιλέξει
ποιο παρελθόν μου θα ξαναγυρίσει...

Τίποτα σημαντικό.
Ζω μονάχα εν λευκώ...

Λευκή μου τύχη και λευκή ζωή μου
καλά τα λεν οι έγχρωμοί μου φίλοι
το πρόβλημά μου η υπερβολή μου
κι ό,τι αργεί απάντηση να στείλει
Αν είχε το θάρρος να φανεί ο λόγος
τώρα δε θα 'τανε φωτιά στο αίμα
Αν είχε χρώμα θα 'ταν άσπρο ο φόβος
Αν είχε σώμα θα 'ταν σαν κι εμένα.

Αν σ' αγαπούν να μάθουν να το λένε
κι αν δε στο πουν να μάθεις να το κλέβεις
κι αν θες να δεις τ' αληθινά να καίνε
πρέπει στο ύψος της φωτιάς ν' ανέβεις.

Και σε λυπούνται που δεν το 'χεις νιώσει
κι εσύ λυπάσαι που το ξέρεις πρώτος
και που κανείς δεν είχε λάβει γνώση
πως η σιωπή σου ήταν χρόνια κρότος.

Δικαίωμά μου να ποντάρω λίγα
Δικαίωμά μου να πηγαίνω πάσο
κι εκεί που λένε πως ποτέ δεν πήγα
εγώ δεν πρόλαβα να το ξεχάσω
Κι όποιος ρωτήσει γιατί πάντα φεύγω
μ' αυτό τον τόνο του λευκού στο βλέμμα
του λέω μια φράση σαν να υπεκφεύγω
με μια ελπίδα να 'ναι σαν κι εμένα...

Τίποτα σημαντικό...
Ζω μονάχα εν λευκώ....

- Φοβάσαι το τέλος;

- Εξαρτάται.

- Από τι;

- Αν αυτό που τελειώνει ήταν καλό ή άσχημο.

- Δεν έχει καμία σημασία. Ότι κι’ αν είναι. Είτε καλό, είτε άσχημο.

- Πως δεν έχει καμία σημασία. Αν ήταν άσχημο, καλώς τελειώνει. Αν ήταν καλό όμως, θα λυπηθώ και θα στεναχωρηθώ πολύ που τελειώνει.

- Δεν θα έπρεπε. Χωρίς να με θεωρήσεις υπέρ-αισιόδοξο, πιστεύω ότι κάθε τέλος κρύβει μία αρχή. Ή καλύτερα, κάθε τέλος είναι και μία αρχή.

- Δεν σε θεωρώ υπέρ-αισιόδοξο. Απλά, μου φαίνεται παράξενο. Δεν μπορώ να το δω έτσι.

- Άσε με να σου δώσω ένα παράδειγμα. Έστω, δύο άνθρωποι έχουν μία ερωτική σχέση. Όταν φτάνει στο τέλος της, πάει να πει ότι έχει κλείσει ο κύκλος της, ότι ήταν να δώσει στα μέλη της το έχει δώσει και αφήνει, τα μέλη της και πάλι, να τραβήξουν για άλλους δρόμους. Μπορεί εκείνη τη στιγμή, να στεναχωριούνται, αλλά σε βάθος χρόνου καταλαβαίνουν και συνειδητοποιούν ότι καλά έκαναν και χώρισαν. Έτσι δεν είναι;

- Εδώ παίζει ρόλο και ο χρόνος.

- Ο χρόνος βοηθάει να σκεφτείς και να συνειδητοποιήσεις. Και να βρεις κάτι καινούργιο. Ο άνθρωπος είναι που κάνει την διαφορά.

- Δηλαδή;

- Ο άνθρωπος έχει τη δύναμη μέσα του να ελπίζει και να προσπαθεί. Και, υποσυνείδητα, ξεπερνάει καταστάσεις και δεν πτοείται. Και το τέλος το αντιστρέφει και το κάνει αρχή. Και αυτό το κάνει σε όλα τα επίπεδα. Ακόμη και στον θάνατο.

- Τι εννοείς;

- Αυτοί που όρισαν τα πιστεύω της θρησκείας μας, όρισαν και τον θάνατο σαν την αρχή της αιώνιας ζωής. Δηλαδή, ακόμη και στο πιο μεγάλο αδιέξοδο της ζωής μας, που είναι ο θάνατος, δώσαμε στους εαυτούς μας, στα μυαλά μας, μία εναλλακτική. Μία συνέχεια. Μία αρχή. Την αιώνια ζωή. Κάτι μη πεπερασμένο. Κάτι άπειρο.

- Μα, εγώ στεναχωριέμαι όταν τελειώνει κάτι που μου έκανε καλό, που μου άρεσε. Αυτό, δεν μπορεί να το αλλάξει καμία θεωρία.

- Άμυνα είναι. Άμυνα του εαυτού σου στο χρόνο που σπατάλησες, που πέρασες με αυτό που τελειώνει. Αν ήταν να ξεπερνάς κάτι χωρίς πόνο, δεν θα σου άφηνε κανένα αποτύπωμα, δεν θα είχες εμπειρίες, δεν θα σε έκανε σοφό. Και η σοφία, οι εμπειρίες, χρειάζονται. Σε κάνουν καλύτερο άνθρωπο.

- Πρέπει να πονάω για να αποκτώ εμπειρίες; Έτσι, χωρίς πόνο, δεν γίνεται;

- Έχει το τίμημά του.

- Το οποίο, πληρώνω ανελλιπώς.

- Ναι, αλλά πάντα έχεις τη δύναμη να το πληρώνεις. Δεν παραιτήθηκες ποτέ. Πληρώνεις και συνεχίζεις. Κάνεις το τέλος αρχή, ακόμη και στον πόνο σου.

- Από δω το είχες, από εκεί το είχες, επιστρέψαμε στο ίδιο σημείο.

- Φέραμε το τέλος στην αρχή. Κλείσαμε κύκλο.

- Ωραίο σχήμα.

- Το τελειότερο.

- Πάλι τον αναφέρεις.

- Δεν το κάνω επίτηδες. Απλά, ορίζει την ζωή μας. Χωρίς προεξοχές, χωρίς γωνίες, χωρίς ανώμαλες ευθείες. Κλείνει προστατευτικά γύρω μας. Ενώνει τις άκρες μας. Αναβάλλει τις απαισιοδοξίες μας. Και δίνει συνέχεια στο ‘τέλος’ μας.

Rachael Straud