Ο ποιητής μπορεί
να διακινδυνέψει τα πάντα για να κατακτήσει την απόλυτη μοναξιά, που είναι
απαραίτητη για να πραγματοποιήσει το ποιητικό του έργο, να το αποσπάσει από το
κενό για να του δώσει ζωή. Αποδιώχνει περίεργους και φίλους, ή συμβουλές που θα
έκαναν το έργο του προσιτό στον κόσμο. Μπορεί, ίσως, να επιλέξει την εξής
μέθοδο: αφήνει γύρω του μια δυσωδία τόσο αηδιαστική, τόσο ρυπαρή, που κι ο
ίδιος λιποθυμά και παθαίνει ασφυξία. Τον αποφεύγουν. Είναι μόνος. Η
ολοφάνερη συμφορά του θα του επιτρέψει κάθε λογής θρασύτητα, αφού κανένα βλέμμα
δεν τον ενοχλεί. Κλυδωνίζεται ανάμεσα στη ζωή και την ερημιά του θανάτου.
Η φωνή του δεν ξυπνά καμία ηχώ. Γιατί αυτά που έχει να πει δεν απευθύνονται πια
σε κανέναν, κι ούτε χρειάζεται να τα καταλάβουνε οι ζωντανοί, δεν τα υπαγορεύει
εξάλλου η ζωή, παρά τα επιβάλει η εξουσία του θανάτου.
"θανάσιμη
μοναξιά"
Στον πάγκο του
μπαρ μπορείς ν’ αστειευτείς με οποιονδήποτε, να τσουγκρίσεις το ποτήρι
σου με όποιον θέλεις. Μα ο άγγελος αναγγέλλει τον ερχομό του. Μείνε μονάχος να
τον υποδεχτείς. Και άγγελός μας είναι η νύχτα που πέφτει στην εκθαμβωτική
πίστα. Ακόμα κι αν η δική σου μοναξιά είναι πλημμυρισμένη στο φως ενώ σκοτάδι
τα χιλιάδες μάτια που σε κρίνουν, που φοβούνται και προσδοκούν τη πτώση σου, θα
χορέψεις πάνω και μέσα στην άνυδρη μοναξιά, με τα μάτια δεμένα και εί δυνατόν
τα βλέφαρα ραμμένα. Τίποτε όμως δε θα σε εμποδίσει να χορέψεις για την εικόνα
σου, και προπαντός χειροκροτήματα ή γέλια. Αλίμονο, είσαι καλλιτέχνης, και δεν
γίνεται πια να αγνοήσεις την ανελέητη άβυσσο των ματιών σου. Νάρκισσος χορεύει;
Δεν είναι ωστόσο φιλαρέσκεια, εγωισμός και φιλαυτία, μα κάτι άλλο. Μήπως ο
ίδιος ο θάνατος; Χόρευε λοιπόν ολομόναχος. Χλωμός, πελιδνός, γεμάτος αγωνία αν
θ' αρέσεις στην εικόνα σου - δηλαδή θα χορέψει η εικόνα σου για σένα.
Ποιος
φυσιολογικός, γνωστικός άνθρωπος περπατά πάνω σε συρματόσκοινο ή εκφράζεται με
στίχους;
Ο έρωτας, σχεδόν
απελπισμένος αλλά γεμάτος τρυφερότητα, ο έρωτας που οφείλεις να δείχνεις στο
σκοινί σου πρέπει να είναι δυνατός όσο και το συρματόσκοινο που κρατά το βάρος
σου. Γνωρίζω τα αντικείμενα, τη μοχθηρία και τη σκληρότητα τους, αλλά και την
ευγνωμοσύνη τους. Το σκοινί ήταν νεκρό ή έστω, βουβό και
τυφλό. Με την εμφάνιση σου θα ζωντανέψει και θα μιλήσει. Θα το ερωτευτείς με έναν έρωτα, θα έλεγα, σαρκικό. Τη νύχτα, καθώς είναι ακόμα
κουλουριασμένο στο κουτί του, πήγαινε να το δεις, να το χαϊδέψεις, να
ακουμπήσεις το μάγουλο σου στο δικό του.
Ωστόσο πρέπει να
εκθέτεις τον εαυτό σου στον κίνδυνο του σωματικού, του οριστικού θανάτου. Το
απαιτεί η δραματουργία του Τσίρκου. Το τσίρκο, όπως η ποίηση, ο πόλεμος και η
ταυρομαχία είναι από τα λίγα σκληρά παιχνίδια που επιζούν.
Αν πέσεις, θα σου
εκφωνήσουν τον πιο συμβατό επικήδειο: βάλτος από χρυσάφι κι αίμα, τέλμα όπου το
ηλιοβασίλεμα… μην περιμένεις τίποτ' άλλο. Το τσίρκο είναι όλο συμβατικότητες.
- Κοίτα να γίνεις
διάσημος…
- Γιατί;
- Για να προξενείς
το κακό.
- Πρέπει
οπωσδήποτε να βγάλω λεφτά;
- Απαραιτήτως.
Θα εμφανίζεσαι στο
συρματόσχοινό σου και θα σε ραντίζει μια χρυσή βροχή.
Κι επειδή θα σε
ενδιαφέρει μονάχα ο χορός, τη μέρα θα σαπίζεις.
Το κοινό - που
χάρη σ' αυτό υπάρχεις, γιατί χωρίς το κοινό δε θα καταχτούσες ποτέ τη μοναξιά -
είναι το κτήνος που εσύ στο τέλος θα το εξοντώσεις. Η τελειότητα κι η τόλμη σου
όση ώρα εμφανίζεσαι το εκμηδενίζουν.
Μάταιες οι
συμβουλές μου και άστοχες.
Δεν είναι δυνατόν
να τις ακολουθήσει κανείς.
Ήθελα μόνο να
γράψω για την τέχνη σου ένα ποίημα που θα σε θερμάνει ολόκληρο, απ' την κορφή
ως τα νύχια.
Ν' αναφλεγείς
ήθελα, όχι να σε διδάξω.
Jean Genet Ο σχοινοβάτης (μετ. Χριστόφορος Λιοντάκης)
